پراکنش فضایی شاخص های توسعه در شهرستان های ایران با استفاده از رتبه بندی ترکیبی

نویسندگان

مهین نسترن

فرحناز ابوالحسنی

نرجس بختیاری

چکیده

تغییرات اجتماعی- اقتصادی دهه­های اخیر عدم تعادل ناحیه­ای و تمرکز بیش از حد امکانات در برخی نقاط (کوژهای توسعه) و محرومیت دیگر نقاط (مغاک عقب­ماندگی) را در پی داشته است. برای تعدیل در پراکنش شاخص­های توسعه، برنامه­ریزی جامع توسعه­پذیری مناطق با هدف ارایه­ی الگوی مناسب برای توزیع متعادل خدمات، جمعیت و سکونتگاه­ها (تعادل فضایی) ضرورت می­یابد. هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی و سنجش درجه­ی توسعه یافتگی یا نحوه­ی برخورداری شهرستان­های کل کشور از 30 شاخص ترکیبی؛ جمعیتی، کالبدی، زیربنایی، اجتماعی– اقتصادی و بهداشتی– درمانی است، جامعه­ی آماری پژوهش، 336 شهرستان کشور بر اساس آمار سال 1385 می­باشد. بر این اساس 30 شاخص مورد بررسیبا بهره­گیری از روش­های متداول سنجش سطح توسعه­یافتگی شامل تحلیل عاملی، تاپسیس و موریس مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و نتایج حاصل از تحلیل­های صورت گرفته با استفاده از روش میانگین رتبه­ای ترکیب گردیده است. برای نیل به این مهم، شاخص­های مورد مطالعه با استفاده از روش تحلیل عاملی به 8 عامل تقلیل یافته و به صورت ترکیبی در عوامل معنی دار ارائه گردیده­اند. بر این اساس از عامل اول و دوم که دارای درصد بارگیری بالاتر از 10 درصد بودند؛ استفاده شده و بقیه­ی عوامل از تحلیل حذف شدند. همچنین با بهره­گیری از شاخص ترکیبی موریس و تکنیک تاپسیس چهار سطح برخورداری مشخص و نحوه­ی پراکنش شهرستان­ها در سطوح ارائه شده تشریح گردیده است. نهایتاً با استفاده از اولویت­بندی رتبه­ها روش­های مذکور ادغام و سطوح چهارگانه برخورداری (ورابرخوردار، فرابرخوردار، میان برخوردار و فروبرخوردار) ایجاد و جایگاه هر یک از شهرستان­ها در این سطوح مشخص شده است. نتیجه­ی حاصل از رتبه­بندی نهایی نشان می­دهد که 112 شهرستان سطح میان برخوردار و 90 شهرستان فروبرخوردار بیشترین تعداد شهرستان­های کشور را به خود اختصاص داده­اند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

شناسایی مناطق محروم ایران با استفاده از رتبه بندی ترکیبی

توسعه یکپارچه منطقه ای از موضوعات اساسی در برنامه ریزی منطقه ای است که به عنوان یکی از پیش‌نیازهای مهم توسعه پایدار انسانی محسوب می گردد و بر توازن شرایط زندگی و جنبه های گوناگون توسعه برای تمامی مردم در سطح کشور تأکید می نماید. به منظور اتخاذ تصمیمات مقتضی برای توسعه متعادل مناطق، برنامه ریزان نخست باید وضع موجود مناطق مختلف را از نظر سطح توسـعه بررسی و تحلیل نمایند. پژوهش حاضر، از نوع تحلیلی ...

متن کامل

تحلیل فضایی و سطح بندی شاخص های بهداشتی- درمانی با استفاده از GIS (مطالعه موردی: شهرستان های استان آذربایجان شرقی)

عموماً سطح توسعه یافتگی در بین بخش های مختلف اقتصادی یک کشور همانند مناطق آن یکسان نمی باشد، بلکه در بخشهای آموزشی، خدمات بهداشت و درمان، خدمات و رفاه اجتماعی، کشاورزی و صنعت یک کشور عدم تجانس و ناهمگنی به چشم می خورد. یکی از مسایل و معضلاتی که پیش روی برنامه ریزان منطقه ای وجود داشته، رشد و توسعه نابرابر مناطق است، به طوری که با نگاه به توزیع فضایی خدمات در مناطق مشخص می شود که این فعالیت ها به...

متن کامل

رتبه بندی شهرستان های استان خراسان رضوی از نظر شاخص های توسعه یافتگی با استفاده از روش تحلیل عاملی

رشد و توسعه به عنوان یک مقوله ی اقتصادی- اجتماعی، نخست به وسیله اقتصاددانان مطرح شد و سپس به علوم دیگر راه یافت. هدف اصلی توسعه کاهش نابرابری های منطقه ای و تسریع رشد اقتصادی است. سطح بندی و رتبه بندی با استفاده از روش های علمی باعث شناخت نابرابری های ناحیه ای می شود. شناخت و بررسی توانایی ها و امکانات نواحی و رتبه بندی آن ها، نخستین گام در برنامه ریزی و توسعه نواحی به شمار می رود. این پژوهش از...

متن کامل

رتبه بندی قطعات جاده های برونشهری با استفاده از ترکیب شاخص شدت تصادفات و ممیزی ایمنی

یکی از دلایل اصلی مرگ و میر در کشور تصادفات است به همین دلیل بررسی تصادفات و مشکلات ایمنی راه­ها از اهمیت فوق­العاده­ای برخوردار است. تصادف در اثر سه عامل انسان، راه و محیط اطراف و وسیله نقلیه ممکن است رخ دهدکه هریک از عوامل به تنهایی و یا مشترک با عوامل دیگر در وقوع آن سهم دارند. عامل راه و محیط اطراف با استفاده از شناسایی به موق...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
فصلنامه علمی - پژوهشی برنامه ریزی منطقه ای

ناشر: دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت

ISSN 2251-6735

دوره 5

شماره شماره 17 2015

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023